آیا من یك كودك نازپرورده هستم؟
«یك كودك نازپرورده، دوست داشتنی ولی پرتوقع و اخمو كه مخالفت با خود را تحمل نمی‌كند». او در تمام عمر، نقاط ضعف خود را با خویش یدك می‌كشد، اما این حالت از كجا ناشی می‌شود؟ مسلما از تربیت. دلایل بسیار متنوعی در نازپرورده شدن یك كودك دخالت دارد كه چند مورد از آنها را مثال می‌زنیم:
- مثال ۱: كودك تنها فرزند خانواده بوده و بدون همراهی فرزند دیگری كه قسمتی از علاقه و محبت یك پدر و مادر كم‌تجربه را به خود جذب كند، تمام توجه و محبت والدین را به خود اختصاص داده است. در صورتی كه پدر و مادر مدت‌ها در انتظار تولد او بوده باشند وضعیت باز هم بدتر می‌شود. البته یك كودك نازپرورده را گاهی در میان گروهی از برادرها و خواهرها هم می‌توان مشاهده كرد.
- مثال ۲: كودك در میان بقیه فرزندان خانواده دارای نوعی خصیصه یا شرایط خاصی است كه به او حالت و توجه منحصر به فرد پدر و مادر را بخشیده است. به عنوان مثال، او در سنین پایین دچار بیماری خاصی شده كه نیاز به مراقبت دائمی و طولانی و محبت زیاد داشته است، یا این كه آخرین فرزند یك خانواده پرجمعیت است كه والدینش به تدریج به سن پیری نزدیك شده‌اند و با او تقریبا مثل پدربزرگ و مادربزرگ رفتار می‌كنند.
- چند مثال دیگر: زیبایی و شیطنت‌های كودك، او را نسبت به بقیه فرزندان خانواده در ارجحیت قرار داده است، یا این كه دوران بارداری و تولد او به شكل خواسته یا ناخواسته با یك واقعه جدی (خوشایند یا غم‌انگیز) همراه شده یا این كه پس از مرگ پدر به دنیا آمده است. نهایتا، فهرست این گونه عوامل بسیار طولانی است.
گاهی اوقات، كودكی كه در شرایطی دشوار، در خانواده‌ای پرجمعیت بزرگ شده می‌تواند رفتار یك كودك لوس و نازپرورده را داشته باشد و متقابلا ممكن است كودكی كه در طفولیت از مراقبت‌های بسیار زیاد پدر و مادر برخوردار بوده، در دوران بزرگ‌سالی انسانی متعادل و عادی باشد.
پرسشنامه‌ای كه در ادامه مطرح خواهد شد، می‌تواند وجود حالت طبیعی یا اكتسابی یك كودك نازپرورده را در شما مشخص كند. این خصیصه، قطعاً دارای نكاتی منفی است و بیانگر دمدمی و متلّون است و نقص دیگر آن، ایجاد وابستگی و رفتاری مستبدانه نسبت به دیگران است كه باعث برخورد و اصطكاك با آنها می‌شود. اگر شما چنین هستید، بهتر است از همین حالا از معایب آن آگاه شده و بكوشید كمی اعتدال داشته باشید.
| شماره ستون |
1 = ناز پرورده |
2 = متعادل |
3 = عادت به تواضع |
کل |
| تعداد پاسخ |
4 |
14 |
20 |
38 |
یكی از متخصصین می‌گوید: هر كس دوست دارد كمی خود را لوس كند و بسیاری از مادرها نمی‌توانند از لوس‌كردن فرزند خود خودداری كنند (و البته بسیاری از پدرها نیز!). خوشبختانه بسیاری از كودكان، آنچنان به شدت از خود دفاع می‌كنند كه آسیب‌هایی كه ممكن است به آنها وارد شود كمتر از آن چیزی است كه انتظار می‌رود. در مورد شما چگونه است؟ شما در كدام ستون بیشترین پاسخ مثبت را دارید؟
- ستون ۱ حاكم است: شما، نوعی از تمایل‌های طبیعی برای تظاهرات گرایش‌های یك كودك نازپرورده را در خود دارید. شما دوست دارید در همه جا اولین ردیف را اشغال كنید و از نظر استقلال، دچار كمبود هستید. شما عادت دارید از مشكلات زندگی روزمره خود بگریزید. آیا دلیل این حالت این است كه در كودكی بیش از حد مورد مراقبت و توجه بوده‌اید؟ یا این كه فطرت خاص شما این گونه ایجاب می‌كند؟ به هر حال، در هر دو حالت، عادت‌هایی كه كسب كرده‌اید به سادگی حذف نمی‌شود؛ با این وجود سعی كنید با این عادت‌ها مبارزه كنید و یك فرد بالغ و كامل باشید.
- ستون ۲ حاكم است: در این صورت، به نظر می‌رسد شما دارای شخصیت متعادلی باشید و این برای شما و اطرافیان‌تان جای خوشحالی دارد. شما شانس زیادی برای یادگیری روش زندگی و چیره‌شدن بر مشكلاتی كه برای‌تان پیش می‌آید، دارید.
- ستون ۳ حاكم است: زندگی همیشه هم برای شما آسان نیست و شما عادت كرده‌اید متواضع باشید. نوع‌دوستی شما برای اطرافیان‌تان بسیار خوشایند است ولی باید مراقب باشید كه این حالت‌ها شخصیت شما را بیش از حد خفه نكند و شما را وادار نسازد خودتان را بی‌ارزش بشمارید و خوشبختی دیگران را جلوتر از خوشبختی خود قرار دهید؛ نهایتا در این صورت احساس می‌كنید در بن‌بست قرار گرفته‌اید و این حالت می‌تواند شما را افسرده كند.
- اگر تقریباً تمام پاسخ‌های شما در ستون‌های ۱ و ۳ قرار گرفته و تقریباً هیچ یك از آنها در ستون ۲ نیست، در این صورت، شخصیت شما كمی پرشور و هیجان‌انگیز است و به سادگی در یكی از این مراحل غایی قرار می‌گیرد. شما گاهی اوقات گرایش دارید مثل یك كودك نازپرورده عمل‌كنید و در ضمن سعی می‌كنید این وضعیت را با گرایش‌های متضاد آن متوازن سازید و شاید هم به طرز اغراق‌آمیزی نوع‌دوست باشید. مراقب خود باشید، این نوع رفتارها دارای تعادل چندانی نیست. سعی كنید به سمت متعادل‌كردن تضادهایی كه در وجود شما با یكدیگر مبارزه می‌كند حركت كنید. مسلماً این كار آسان نیست. برای دستیابی به این هدف باید كاملاً مراقب واكنش‌های خود باشید. این كه انسان، به سادگی «خودش باشد» شاید یكی از دشوارترین كارهایی باشد كه كسی می‌تواند در طول زندگی خود انجام دهد و در عین حال، این راز خوشبختی است.