جایگاه و اولویت فتف در اقدام‌ها برای بهبود اقتصاد ایران
در میان همه اقداماتی که برای بهبود اقتصاد ایران لازم است انجام شود، عضویت کامل در FATF (گروه ویژه اقدام مالی) جایگاه و اولویت پیچیده‌ای دارد و نمی‌توان به سادگی گفت که "اولین" یا "آخرین" اولویت است. بلکه، اولویت آن بستگی به شرایط، اهداف و دیدگاه‌های مختلف دارد. در اینجا به بررسی ابعاد مختلف این موضوع می‌پردازیم:
دیدگاه‌های مختلف در مورد اولویت FATF
- دیدگاه اول: پیش‌شرط ضروری: برخی معتقدند که عضویت در FATF یک پیش‌شرط ضروری برای بهبود روابط اقتصادی بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. از این دیدگاه، بدون عضویت در FATF، تلاش‌های دیگر برای بهبود اقتصاد چندان مؤثر نخواهد بود. این گروه بر این باورند که FATF مانند "کلید" باز کردن درهای تعاملات مالی بین‌المللی است.
- دیدگاه دوم: اقدام تکمیلی: گروه دیگری معتقدند که در شرایط تحریم‌های شدید، تأثیر عضویت در FATF محدود خواهد بود و اولویت اصلی باید رفع تحریم‌ها باشد. از این دیدگاه، FATF یک اقدام تکمیلی است که پس از رفع تحریم‌ها می‌تواند به بهبود روابط اقتصادی کمک کند. این گروه معتقدند که ابتدا باید "قفل اصلی" (تحریم‌ها) باز شود و سپس به "قفل‌های فرعی" (FATF) پرداخت.
- دیدگاه سوم: اقدام پرهزینه بدون منفعت قابل توجه: برخی دیگر معتقدند که عضویت در FATF با توجه به هزینه‌های احتمالی آن (مانند محدودیت در برخی فعالیت‌های اقتصادی و منطقه‌ای)، منافع قابل توجهی برای ایران در شرایط کنونی نخواهد داشت. این گروه معتقدند که تمرکز باید بر روی ظرفیت‌های داخلی و توسعه روابط با کشورهایی باشد که چندان به FATF وابسته نیستند.
- دیدگاه چهارم: اقدام با اهمیت استراتژیک بلندمدت: گروهی نیز وجود دارند که معتقدند FATF فارغ از شرایط تحریم، اقدامی با اهمیت استراتژیک بلندمدت است. آنها معتقدند که شفافیت سیستم مالی و مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، برای سلامت اقتصاد کشور در بلندمدت ضروری است و عضویت در FATF می‌تواند به این هدف کمک کند.
عواملی که بر اولویت FATF تأثیر می‌گذارند
- وضعیت تحریم‌ها: شدت و گستردگی تحریم‌ها تأثیر زیادی بر اولویت FATF دارد. در شرایط تحریم‌های شدید، تأثیر FATF محدودتر خواهد بود.
- روابط سیاسی بین‌المللی: بهبود یا تشدید تنش‌های سیاسی با کشورهای غربی نیز می‌تواند بر اولویت FATF تأثیر بگذارد.
- اولویت‌های اقتصادی دولت: اگر دولت بر توسعه روابط اقتصادی بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی تمرکز داشته باشد، FATF اولویت بیشتری پیدا می‌کند.
- نگاه به آینده اقتصاد: اگر نگاه بلندمدت به توسعه اقتصادی و ایجاد یک سیستم مالی سالم و شفاف وجود داشته باشد، FATF از اولویت بالاتری برخوردار خواهد بود.
نتیجه‌گیری
نمی‌توان به طور قطعی گفت که عضویت در FATF "اولین" یا "آخرین" اولویت برای بهبود اقتصاد ایران است. بلکه، اولویت آن بستگی به شرایط و اهداف مختلف دارد.
- اگر هدف، تسهیل فوری مبادلات مالی بزرگ و جذب سرمایه‌گذاری خارجی باشد، رفع تحریم‌ها اولویت بالاتری دارد.
- اگر هدف، بهبود روابط اقتصادی محدود با برخی کشورها، افزایش شفافیت مالی و آماده‌سازی برای دوران پساتحریم باشد، FATF می‌تواند اولویت بالایی داشته باشد.
- اگر هدف، ایجاد یک سیستم مالی سالم و شفاف در بلندمدت باشد، FATF در هر شرایطی از اهمیت بالایی برخوردار است.
بهترین رویکرد، در نظر گرفتن FATF به عنوان بخشی از یک بسته سیاستی جامع برای بهبود اقتصاد ایران است که در کنار سایر اقدامات اقتصادی و سیاسی باید مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر، FATF نه "تنها راه" و نه "بی‌اهمیت" است، بلکه یک ابزار مهم در جعبه ابزار سیاستگذاری اقتصادی است که باید در زمان و شرایط مناسب از آن استفاده شود.