تحلیل داده‌های تعیین اشکالات نظام اداری
تحلیل داده‌ها جهت فهم بهتر موضوع و تعیین محورهای انتخابی در چهار بخش به شرح زیر انجام می‌شود:
- نشانه‌های بروز اشکالات
- عوامل بروز اشکالات
- پیامدهای بروز اشکالات
- راهبردهای مواجهه با اشکالات
نشانه‌های بروز اشکالات
نشانه‌های محوری: در نمودار تصویر 1 - نشانه‌های محوری بروز اشکال، پرسش‌شوندگان به ترتیب از نشانه‌های سازمانی، مدیریتی، فردی، شغلی، آموزشی، رفتاری، رویکردی، عملکردی، ساختاری، اقتصادی، اخلاقی و فرهنگی، محیطی، ارتباطی، فنآوری، خارجی، روحی – روانی و رفاهی نام برده‌اند. بروز اشکال در نشانه‌های سازمانی، مدیریتی و فردی بیشترین و در نشانه‌های رفاهی کمترین نمود را دارند؛ به عبارت دیگر، اشکالات ابتدا بر رفتار و عملکرد سازمان، مدیران و سپس کارکنان و به همین ترتیب در نهایت بر رفاه و آسایش افراد تأثیر خواهند گذاشت.
تصویر 1 - نشانه‌های محوری بروز اشکال
بر اساس این نمودار می‌توان به عنوان پنج مهم‌ترین مشکل نخست به ترتیب از عوامل: سازمانی، مدیریتی، فردی، شغلی و آموزشی؛ و پنج کم‌اثرترین مشکلات به ترتیب از عوامل: رفاهی، روحی – روانی، خارجی، فنآوری و ارتباطی نام برد.
نشانه‌های محوری - مفاهیم: در نمودار تصویر 2 - مفاهیم در نشانه‌های محوری بروز اشکال، پاسخ‌دهندگان به ترتیب از ایستایی و تحول‌گریزی (روزمرگی)، عدم شفافیت، اشکالات سازمانی، عقب‌افتادگی علمی، عدم توسعه انسانی، عدم تعلق و وفاداری سازمانی، تعارض، فساد اداری، عدم شایسته‌سالاری، ضعف در مهارت‌ها و اجرای نقش، شرایط کاری نامناسب، عدم کفایت حقوق و دستمزدها، تنوع سازمانی، عدم تخصص‌گرایی (انجام کارها به روش غیرتخصصی و غیرکارشناسی)، تنوع پرسنل، بی‌نظمی سازمانی، مشکلات تحمیلی از خارج، ضعف شخصیت مدیران، عدم توازن کار و زندگی، و عدم ثبات مدیریتی به عنوان مهم‌ترین اشکالات و موانع یاد کرده‌اند. نمودار نشان می‌دهد که از نظر کارکنان بیشترین اشکالات مربوط به ایستایی و تحول‌گریزی (روزمرگی) و عدم شفافیت است؛ ضمن آن که مدیریت‌ها (مدیران) از ثبات و زمان کافی برای اجرای برنامه‌ها برخوردار هستند.
تصویر 2 - مفاهیم در نشانه‌های محوری بروز اشکال
در تصویر 3 – نمودار تجمعی هشتاد درصد بالایی نشانه‌های محوری بروز اشکال و 80 درصد بالایی مفاهیم درون هر نشانه محوری به ترتیب نزولی نمایش داده شده است. این نمودار همچون نمودارهای قبلی نشان می‌دهد سازمان بیشترین تأثیرپذیری را از بروز و وجود اشکالات خواهد پذیرفت، این تأثیرات به ترتیب به صورت اشکالات سازمانی، عدم شفافیت، ایستایی و تحول‌گریزی، عدم توسعه انسانی، عدم شایسته‌سالاری، عقب‌افتادگی علمی، فساد اداری، عدم تعلق و وفاداری سازمانی و تعارض بروز می‌یابد. این اثرات در مدیران به صورت عدم شفافیت، فساد اداری، ایستایی و تحول‌گریزی؛ در کارکنان (مدیران و کارمندان ساده) عدم تعلق و وفاداری سازمانی و فساد اداری؛ در مشاغل، ایستایی و تحول‌گریزی (کار تکراری) و عدم شفافیت؛ در آموزش، عقب‌افتادگی علمی؛ و در رفتار منجر به عدم توسعه انسانی مشخص می‌شود.
تصویر 3 – نمودار تجمعی هشتاد درصد بالایی نشانه‌های محوری بروز اشکال و 80 درصد بالایی مفاهیم درون هر نشانه محوری
عوامل بروز اشکالات
عوامل محوری: در نمودار تصویر 4 - عوامل محوری بروز اشکال، به ترتیب از عوامل سازمانی، مدیریتی، فردی، ساختاری، رویکردی و رفتاری به عنوان مهم‌ترین عوامل ایجاد مشکلات و موانع یاد شده است. این نمودار همچنین نشان می‌دهد کم‌اثرترین عوامل به ترتیب عبارتند از عوامل: محیطی، عملکردی، رفاهی، اقتصادی و فناوری.
تصویر 4 - عوامل محوری بروز اشکال
عوامل محوری - مفاهیم: در نمودار تصویر 5 - مفاهیم در عوامل محوری بروز اشکال، پاسخ‌دهندگان به ترتیب از ایستایی و تحول‌گریزی (روزمرگی)، عدم شفافیت، اشکالات سازمانی، عدم تعلق و وفاداری سازمانی، فساد اداری، ضعف در مهارت‌ها و اجرای نقش، عقب‌افتادگی علمی، عدم شایسته‌سالاری، عدم توسعه انسانی، مشکلات تحمیلی (خارج از کنترل فرد یا سازمان)، تعارض، سایر موارد (متفرقه)، تنوع پرسنل، عدم تخصص‌گرایی (انجام کارها به روش غیرتخصصی و غیرکارشناسی)، عدم ثبات مدیریتی، عدم کفایت حقوق و دستمزدها و شرایط کاری نامناسب به عنوان مهم‌ترین اشکالات و موانع یاد کرده‌اند.
تصویر 5 - مفاهیم در عوامل محوری بروز اشکال
نمودار نشان می‌دهد که از نظر کارکنان بیشترین اشکالات مربوط به ایستایی و تحول‌گریزی (روزمرگی)، عدم شفافیت، اشکالات سازمانی، عدم تعلق و وفاداری سازمانی و فساد اداری است؛ ضمن آن که شرایط کاری نامناسب، عدم کفایت حقوق و دستمزدها، عدم ثبات مدیریتی، عدم تخصص‌گرایی و تنوع پرسنل کمترین تأثیرات را بر انجام بهینه‌ی کار دارند. در مورد تأثیر کم عدم تخصص‌گرایی باید به این نکته توجه کرد که این مفهوم به معنای قرار دادن مسئولیت انجام کار بر عهده‌ی افراد غیرمتخصص نیست بلکه نشان‌دهنده‌ی این مطلب است که متخصصین مسئول باید کار را در کنار و با همکاری افرادی انجام دهند که از تخصص و مهارت کافی برخوردار نیستند و با تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم باعث بروز مشکل برای انجام‌دهندگان اصلی کار می‌شوند.
در تصویر 6 - نمودار تجمعی هشتاد درصد بالایی عوامل محوری بروز اشکال و 80 درصد بالایی مفاهیم درون هر عامل محوری به ترتیب نزولی نمایش داده شده است. این نمودار همچون نمودارهای قبلی عوامل سازمانی، مدیریتی و فردی را به عنوان مهم‌ترین عوامل بروز اشکالات نشان می‌دهد؛ بر خلاف نشانه‌های بروز اشکال که بیشترین اثر بروز اشکال بر سازمان و سپس با اختلاف بسیار زیادی بر مدیران نشان داده می‌شد، در اینجا عوامل سازمانی و مدیریتی در کنار هم و سپس با اختلاف زیادی عوامل فردی (مدیران و کارمندان ساده) به عنوان مهم‌ترین عوامل بروز اشکال شناسایی می‌شوند.
تصویر 6 - نمودار تجمعی هشتاد درصد بالایی عوامل محوری بروز اشکال و 80 درصد بالایی مفاهیم درون هر عامل محوری
تأثیرات عوامل سازمانی به ترتیب عبارتند از ایجاد: اشکالات سازمانی، ایستایی و تحول‌گریزی، عدم شفافیت، فساد اداری، عدم تعلق و وفاداری سازمانی، عقب‌افتادگی علمی و عدم شایسته‌سالاری. این عوامل در مدیران به صورت ضعف در مهارت‌ها و اجرای نقش، عدم شایسته‌سالاری، عدم شفافیت، ایستایی و تحول‌گریزی، عقب‌افتادگی علمی، فساد اداری و عدم تعلق و وفاداری سازمانی؛ در کارکنان (مدیران و کارمندان ساده) عدم تعلق و وفاداری سازمانی و فساد اداری؛ در ساختار، ایستایی و تحول‌گریزی (ساختارها و رویه‌های ثابت و بروزنشده) و عدم شفافیت؛ در رویکردها، عدم شفافیت؛ و در رفتار نیز عدم شفافیت مشخص می‌شود.
پیامدهای بروز اشکالات
پیامدهای محوری: نمودار تصویر 7 - پیامدهای بروز اشکال نشان می‌دهد که بروز و وجود اشکالات و عدم اقدام به رفع آنها بیشترین پیامد عملکردی بر سازمان و بیشترین پیامد روحی – روانی و شغلی را بر کارکنان بر جای می‌گذارد. پیامدها بر سازمان به ترتیب پیامدهای عملکردی، رفتاری، مالی (هزینه)، خارجی (مثل کاهش اعتبار سازمانی)، سازمانی (مثل کاهش اقتدار و اعمال نفوذ بر سازمان‌های وابسته)، اخلاقی و فرهنگی، محیطی، آموزشی و ارتباطی؛ و پیامدها بر کارکنان به ترتیب پیامدهای روحی – روانی، شغلی، عملکردی، اخلاقی و فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و رفتاری مشخص می‌شوند.
تصویر 7 - پیامدهای بروز اشکال
پیامدهای محوری - مفاهیم: در نمودار تصویر 8 - مفاهیم در پیامدهای محوری بروز اشکال، پاسخ‌دهندگان در مجموع پیامدها بر سازمان و کارکنان به ترتیب از کاهش کارایی، سقوط و کاهش اعتبار، فساد اداری، اتلاف منابع انسانی، بی‌تفاوتی، اثرات خارجی، ایستایی و تحول‌گریزی، افزایش هزینه‌ها و فشار روحی - روانی، عدم دستیابی به اهداف، عدم تعلق و وفاداری سازمانی، عقب‌افتادگی علمی، کاهش انگیزه، تعارض، تغییر شغل، عدم شایسته‌سالاری و عدم تخصص‌گرایی (انجام کارها به روش غیرتخصصی و غیرکارشناسی) به عنوان مهم‌ترین نتایج بروز اشکالات و موانع یاد کرده‌اند.
تصویر 8 - مفاهیم در پیامدهای محوری بروز اشکال
نتایج پیامدهای بر سازمان به ترتیب عبارتند از: سقوط و کاهش اعتبار، کاهش کارایی، اثرات خارجی، افزایش هزینه‌ها، فساد اداری، اتلاف منابع انسانی، ایستایی و تحول‌گریزی (کهنگی و بروزنشدن)، عدم دستیابی به اهداف، بی‌تفاوتی، تعارض، عدم شایسته‌سالاری، عقب‌افتادگی علمی و عدم تخصص‌گرایی.
حاصل پیامدهای بر کارکنان به ترتیب عبارتند از: کاهش کارایی، بی‌تفاوتی، فساد اداری، اتلاف منابع انسانی، فشار روحی - روانی، ایستایی و تحول‌گریزی (روزمرگی)، عدم تعلق و وفاداری سازمانی، کاهش انگیزه، اثرات خارجی، عقب‌افتادگی علمی، تغییر شغل، افزایش هزینه‌ها، تعارض، سقوط و کاهش اعتبار و عدم دستیابی به اهداف.
در تصویر 9 - نمودار تجمعی هشتاد درصد بالایی پیامدهای محوری بروز اشکال و 80 درصد بالایی مفاهیم درون هر پیامد محوری به ترتیب نزولی نمایش داده شده است. این نمودار پیامدهای عملکردی، رفتاری و مالی را به عنوان مهم‌ترین پیامدهای اشکالات برای سازمان؛ و پیامدهای روحی – روانی، شغلی، عملکردی و رفتاری را به عنوان مهم‌ترین پیامدهای بر کارکنان نشان می‌دهد.
تصویر 9 - نمودار تجمعی هشتاد درصد بالایی پیامدهای محوری بروز اشکال و 80 درصد بالایی مفاهیم درون هر پیامد محوری
در این نمودار پیامدها بیشترین اثر را بر سازمان و سپس بر کارکنان می‌گذارد. نتایج پیامدهای بر سازمان به ترتیب عبارتند از: سقوط و کاهش اعتبار، کاهش کارایی، اثرات خارجی، افزایش هزینه‌ها، فساد اداری، اتلاف منابع انسانی، ایستایی و تحول‌گریزی (کهنگی و بروزنشدن) و بی‌تفاوتی. حاصل پیامدهای بر کارکنان به ترتیب عبارتند از: کاهش کارایی، بی‌تفاوتی، فساد اداری، اتلاف منابع انسانی، فشار روحی - روانی، ایستایی و تحول‌گریزی (روزمرگی)، اثرات خارجی، افزایش هزینه‌ها و سقوط و کاهش اعتبار.
راهبردهای مواجهه با اشکالات
اقدامات محوری: نمودار تصویر 10 - اقدامات محوری مورد انتظار، نشان‌دهنده اقدامات مورد انتظار برای رفع مشکلات و موانع، پیشگیری از بروز مجدد مشکلات و درخواست‌ها برای تغییرات است. بر اساس این نمودار، بیشترین اقدامات محوری درخواستی به ترتیب مربوط به حوزه‌های: سازمانی، ساختاری، مدیریتی، آموزشی، رویکردی، تشویقی و تنبیهی، ارتباطی، فرهنگی، اقتصادی و عملکردی است.
تصویر 10 - اقدامات محوری مورد انتظار
اقدامات محوری - مفاهیم: در نمودار تصویر 11 - مفاهیم در اقدامات محوری، پاسخ‌دهندگان به ترتیب از شفاف‌سازی، شایسته‌سالاری، دانش‌افزایی، تغییرات ساختاری، مشارکت همگانی، تعیین نظام تشویق و تنبیه، بهبود محیط کاری، مدیریت منابع انسانی، تغییر معیارهای انتخاب مدیران، اصلاحات فرهنگی، گسترش ارتباطات، افزایش انگیزه، ایجاد نظام خودکنترلی، رفع بی‌تفاوتی، هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی، اصلاح قوانین و مقررات، تغییر نظام پرداخت‌ها، رفع تعارض، اعتمادسازی، توجه به فناوری اطلاعات، کار گروهی، ایجاد فضای رقابتی، تشکیل گروه‌های کارشناسی، تعیین نقشه‌ی راه، دورکاری، رفع مشکلات اقتصادی، آموزش قوانین و مقررات، استقلال کاری، بازبینی شرح وظایف، تثبیت مدیریت‌ها، تحول و نوگرایی و تغییر ساختار نظام آموزشی به عنوان مهم‌ترین راهکارهای مواجهه با اشکالات نام برده‌اند.
تصویر 11 - مفاهیم در اقدامات محوری
در نمودار تصویر 12 - نمودار هشتاد درصد بالاترین اقدامات محوری مورد انتظار در مواجهه با اشکالات و راهکارهای درون هر اقدام محوری، به ترتیب از اقدامات: سازمانی، ساختاری، مدیریتی، آموزشی، رویکردی، تشویقی و تنبیهی و ارتباطی به عنوان مهم‌ترین اقدامات مورد انتظار نام برده شده است.
تصویر 12 - نمودار هشتاد درصد بالاترین اقدامات محوری مورد انتظار در مواجهه با اشکالات و راهکارهای درون هر اقدام محوری
مشارکت‌کنندگان در اقدامات سازمانی، شفاف‌سازی و شایسته‌سالاری؛ در اقدامات ساختاری، تغییرات ساختاری؛ در اقدامات مدیریتی، تغییر معیارهای انتخاب (انتصاب) مدیران، شفاف‌سازی و شایسته‌سالاری؛ در اقدامات آموزشی، دانش‌افزایی؛ در اقدامات رویکردی، شایسته‌سالاری و بهبود محیط کاری؛ در اقدامات تشویقی و تنبیهی، تعیین نظام تشویق و تنبیه؛ و در اقدامات ارتباطی، مشارکت همگانی و گسترش ارتباطات را به عنوان مهم‌ترین راهکارهای برخورد با اشکالات مشخص کرده‌اند.
نکته‌ای در مورد تحلیل داده‌ها
همانطور که در معرفی گراندد تئوری گفته شد این روش یکی از انواع عمده پژوهش‌های کیفی محسوب می‌شود؛ این پژوهش‌ها در جستجوی فهم نگرش‌ها، رویکردها، احساسات و چگونگی و چرایی تعامل انسان‌ها با یکدیگر و با محیط اطراف خود هستند. به عبارت دیگر در رویکرد کیفی، پژوهشگران درصدد به خدمت گرفتن آزمون‌های آماری برای معنی بخشیدن به داده‌های گردآوری‌شده نیستند چرا که آنچه در این پژوهش‌ها مورد مطالعه قرار می‌گیرد را نمی‌توان در قالب عدد و رقم و نمودار به تصویر کشید. هدف از نمودارها و آمارها در این قسمت کمک به فهم بهتر موضوع و تعیین محورهای انتخابی می‌باشد.