اشکالات نظام آموزشی
یکی از مهم‌ترین مشکلات و اشکالات نظام آموزشی رایج، وجود سد و مانعی به نام کنکور سراسری است که هم سد راه دانش‌آموزان است، هم منشاء انواع مفاسد و تقلب‌ها و ظهور انواع موسسات کنکوری است؛ هم هزینه‌های مالی، زمانی، جسمی، روحی و روانی زیادی به دانش‌آموزان و خانواده‌ها تحمیل می‌کند؛ هم به علت اختلاف طبقاتی مالی و تبعیض‌ها در توزیع امکانات آموزشی در مناطق مختلف کشور به نوعی ناعادلانه است و باعث تعمیق و افزایش هر چه بیشتر شکاف‌های طبقاتی مالی-فرهنگی-آموزشی و... بین مناطق مختلف کشور می‌شود؛ هم هزینه‌های زیاد سرباره مدیریتی و اداری به دولت و بودجه آن در نظام مالی تحمیل می‌کند؛ هم هیچ بهره‌وری (اثربخشی و کارایی) ندارد.
با توجه به مشکلات بالا یکی از اهداف همیشگی دولت‌ها و مطالبات مردم حذف کنکور بوده است. طرح حذف کنکور که خرداد 86 به تصویب نهایی مجلس رسید مقرر میدارد که نمرات امتحان نهایی سراسری دانش‌آموزان ملاک انتخاب رشته آنها در دانشگاه‌ها باشد. این طرح نیز با واکنش‌های موافق و مخالفی روبرو شده و در دو قسمت زیر بررسی می‌شود:
نظرات مخالفین مصوبه حذف کنکور
- اضطراب دانش‌آموزان و خانواده‌ها عوض یک سال به چهار سال افزایش پیدا می‌کند
- وضعیت سایر ردههای کنکور مثل کارشناسی ارشد، کاردانی به کارشناسی مشخص نشده است یا ابهام دارد مثلاً گفته می‌شود بر اساس سوابق تحصیلی پرورشی و مهارت داوطلبان صورت میگیرد که کاملاً سلیقه‌ای است. پیش‌بینی می‌شود که امسال تعداد داوطلبان آزمون کاردانی ناپیوسته به حدود 800 هزار نفر برسد
- ملاك و معیار نمره‌دهی در سؤالات تشریحی یكسان و عادلانه نیست
- ممکن است افراد زیادی مثلاً 500 نفر با نمره یکسان همگی قصد انتخاب یک رشته خاص مثل برق شریف را داشته باشند، تکلیف چیست؟ بالتبع این دانشگاه‌ها باید دوباره آزمون ورودی برگزار كنند
- حدود 70 هزار ظرفیت بخش دولتی ویژه رشته‌های مطلوب مانند حقوق، مهندسی و پزشکی است که دارای رقابت ورودی شدید هستند و نمی‌توان دانشجویان این رشته ها را بدون کنکور و یا برگزاری آزمون پذیرش کرد
- در مناطق محروم طبیعی است که دانش‌آموزان در امتحانات هماهنگ نمره کمتری می‌گیرند بنابراین معدل پایین‌تری خواهند داشت
- یک نکته که باعث نگرانی است تقلب در امتحانات است. متاسفانه تقلب در امتحانات آموزش و پرورش بسیار زیاد است این یک واقعیتی است که نمی‌توان کتمان کرد
- تکلیف افرادی که قبل از اجرای این طرح دیپلم گرفتهاند و به فکر معدلشان نبودهاند چیست؟ یا افرادی که فارغالتحصیل شده‌اند و مجدداً قصد تحصیل در یک رشته دیگر دارند؟ فقط 30 درصد داوطلبان کنکور هر سال، فارغ‌التحصیلان همان سال هستند
- با اجرای این مصوبه تلاش برای اخذ نمرات بالاتر و بالا بردن معدل به منظور افزایش شانس ورود به دانشگاه ازسطح کنکور به سطح متوسطه منتقل میگردد و در این بین یک عده افراد سودجو از این فضا استفاده کرده و نمرات غیرواقعی را وارد کارنامههای یک عده مینمایند
- چرا برای حذف كنكور سراغ شیوه‌های معمول در برخی كشورهای عربی از جمله مصر رفته ایم؟ در این كشور به دلیل تاثیر معدل در پذیرش دانشگاه عملا گرایش به سوی معلم خصوصی و سایر راه‌های قانونی و غیرقانونی برای كسب معدل بالاتر روز به روز در حال افزایش است و اثرات مخربی را بر سیستم آموزشی داشته است
- برگزاری كنكور در كشور ما صرفاً مسابقه ذهنیات است باید در عوض برداشتن آن روشی برای سنجش علمی ایجاد كنیم ولی این طرح آمده است همان كنكور و مسابقه ذهنی و معدل و نمره در تراز را در دوران دبیرستان تقسیم كرده كه باعث آن می‌شود كه استرس كنكور از سال اول دبیرستان همراه دانش‌آموزان باشد
- در این طرح علاوه بر نمره دانش‌آموزان سوابق مهارتی، پرورشی و ورزشی دانش‌آموزان نیز برای ورود به دانشگاه ملاك ارزیابی قرار گرفته كه علاوه بر نگاه سلیقه‌ای ناگزیر به این مقولات این قضیه باعث تبعیض بین خانواده‌های ثروتمند و بی‌بضاعت نیز می‌شود
- نتیجه این طرح اصلاح این تصور كه كسی كه معدل ندارد لزوما استعداد هم ندارد در حالی كه ما باید این تصور را اصلاح می‌كردیم
- نیاز به افزایش توان آموزش و پرورش برای برگزاری آزمون‌های کشوری به جای سازمان سنجش
- امکان رسوخ و گسترش فساد اداری مالی پیرامون کنکور به سیستم آموزش و پرورش
- حذف کنکور، شعاری جذاب و شیرین است ولی هیچ وقت جایگزینی برای آن دیده نشده است، نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای گرفتن رای و آوردن طرح کنکور بر روی صحن تعجیل نکنند
- ملاک مجلس در این طرح سوابق تحصیلی داوطلبان است، این در حالیست که دیپلمه‌های آزمون کاردانی ناپیوسته از رشته‌های مختلف با دروس مختلف هستند بنابراین امکان مقایسه این داوطلبان بسیار محدود است
- لایحه ساماندهی نظام پذیرش دانشجوی وزارت علوم و سازمان سنجش طرحی پیشرفته و مطالعه شده است، وزارت علوم حدود 30 سال بر روی این طرح کار تخصصی انجام داده و این طرح شامل نتایج مطالعه تطبیقی و تجربیات کشورهای مختلف است، بنابراین مجلس نباید با یک کار عجله‌ای و شعاری، مقوله حساس کنکور را حذف کند
نظرات موافقین مصوبه حذف کنکور
- در کنکور باید 30 درس را بطور متراکم بخوانید و ظرف چهار ساعت امتحان بدهید که آینده شما تعیین بشود؛ در صورتی که در این طرح پیشنهاد شده که برای هر کدام یک امتحان بخصوص خودش گرفته می‌شود
- سوالات می‌تواند طوری طراحی شود که پاسخ مشخصی داشته باشد. در ماده یک ذکر شده که این سوالات حتماً قرار نیست که توسط انسان تصحیح شود. با پیشرفت تکنولوژی دستگاه‌هایی هست که سوال‌های پاسخ‌های کوتاه را می‌تواند بخواند
- در این طرح به معدل اشاره نکرده‌ایم به دروس اشاره کرده‌ایم و ضریب دروس اعمال می‌شود، معدل‌گیری نمی‌شود و شما قطعاً 500 نفر نمره مشابه نخواهید داشت
- همانطور که در ماده 5 آمده سهمیه‌بندی مناطق حفظ می‌شود و مانند کنکور تحت حمایت قرار می‌گیرند
- دروسی که در کنکور دخالت دارد حتماً آموزش و پرورش باید آن درس را به‌صورت کشوری و همزمان برگزار کند. به همین خاطر دیگر هیچ اعمال نفوذ از طرف مدارس دولتی و چه غیر انتفاعی صورت نمیگیرد.
- دیپلمه‌های نظام قدیم یک سری دروس تطبیقی را امتحان بدهند و آن نمرههای امتحان تطبیقی محاسبه می‌شود برای ورود به دانشگاه
- سیستم فعلی که قرار است اجرا شود در بسیاری از کشورها مانند انگلستان اجرا می‌شود و تاثیر مثبتی هم داشته است
- اعمال سابقه تحصیلی دانش‌آموزان در گزینش آنها برای رشته‌های دانشگاهی
- احیای امور پرورشی و مهارتی
- تغییر کارکرد آموزشگاه‌های آزاد و کلاس‌های کنکور از آموزش مهارت تست‌زدن به آموزش معلومات و قوه درک و تحلیل دانش‌آموزان
- انتخاب رشته و دانشگاه مناسب‌تر توسط دانش‌آموزان متناسب با استعداد و توان علمی و آثار مثبت در اشتغال آتی دانشجویان
- استقلال نسبی دانشگاه‌ها برای پذیرش دانش آموزان، دانشگاه‌ها می‌توانند برای هر رشته شرایط و میزان تأثیر هر یک از دروس سوابق تحصیلی و پرورش و مهارتی داوطلبان را برای پذیرش دانشجو در آن دانشگاه به کمیته معین شده پیشنهاد می‌نماید
- اجرای تدریجی طرح طی پنج سال و عدم تحمیل نگرانی به خانواده‌ها
- حدود 31.6 درصد از داوطلبان کنکور سراسری در کلاس‌های کنکور شرکت و به‌طور میانگین بیش از ۴۸۰ هزار تومان بابت شرکت در این کلاسها پرداخت میکنند. اگر تعداد شرکت‌کنندگان در کنکور سراسری را حدود یک و نیم میلیون نفر در نظر بگیریم، کل تجارت این فعالیت بالغ بر ۲۲۷ میلیارد و ۵۲۰ میلیون تومان خواهد بود که البته این رقم شامل کتابهای آموزشی کنکور و صنعت نشر این حوزه نمی‌شود